ADLİ BELGE İNCELEME
Adli Belge İncelemesi, yargı süreçlerine sunulan veya hukuki geçerliliği sorgulanan her türlü yazılı, basılı, görsel ya da dijital materyalin (dilekçe, sözleşme, senet, çek, kimlik belgeleri, el yazısı notlar, imzalar, kamera kayıtları, fotoğraflar ve elektronik belgeler dahil olmak üzere) orijinalliğini, sahtecilik ve tahrifat unsurlarını, müdahale geçmişini ve aidiyetini bilimsel metodolojilerle laboratuvar ortamından inceleyen, değerlendiren ve kanıtlayarak rapor eden bir bilim dalıdır.
Bu uzmanlık alanı, temel olarak, aidiyeti veya gerçekliği kesin olarak bilinen "mukayese örnekleri" ile şüpheli veya kabul edilmeyen "inceleme konusu belgelerin" sistematik ve detaylı bir şekilde karşılaştırılmasına dayanır. Karşılaştırma sürecinde grafolojik, kimyasal ve fiziksel analiz teknikleri kullanılarak harf formasyonları, kalem basıncı, mürekkep özellikleri, kağıt yapısı, baskı teknikleri, dijital meta verileri gibi kritik "benzer ve benzemez özellikler" objektif bir şekilde ortaya çıkarılır.
Nihai amaç, elde edilen tüm bilimsel bulgular ışığında, inceleme konusu belgenin aidiyeti, üretim şekli ve herhangi bir manipülasyona uğrayıp uğramadığı konusunda yargı mercilerine güvenilir, tarafsız ve bilimsel verilere dayalı bir uzman görüşü sunmak ve böylece adli süreçlerdeki doğru kararın alınmasına katkıda bulunmaktır.
ADLİ BELGE İNCELEMENİN ÇALIŞMA ALANLARI
- Senet
- Çek
- Noter Evrakları
- Bankacılık Evrakları
- Sözleşmeler
- Tapu Belgeleri
- Şirket Kuruluş ve Devir Evrakları
İmza ve yazı aidiyetinin tespiti, tahrifat ve sahtecilik yönünden incelemeler yapılmaktadır.
İmza İncelemesi
Adli belge inceleme bağlamında, imza, bir bireyin bir yazının altına eklediği ve her zaman aynı biçimde oluşturduğu ad veya işarettir. İmza, bireyin yazıyı onayladığını veya yazıya bağlandığını gösteren kişisel ve hukuki bir unsurdur. Aynı zamanda imza, bireyi borç, taahhüt veya hukuki yükümlülük altına sokan ve bu nedenle çeşitli hukuki ve cezai sonuçlar doğurabilen bir işarettir.
Genel şekli – tersim biçimi, imzaların başlangıç noktaları, dönüş noktalarında fazla mürekkep atımının bulunması, “U” benzeri karakterin yapılış biçimi, imzaların başlangıç bölümünde bulunan “S” benzeri karakterin tersim biçimi, istif, tersim, imzaların içerisinde kullanılan şekil ve karakterler, boyut – ebat gibi uluslararası kabul görmüş adli belge inceleme kriterleri bakımından benzer yapı ve görünümde imzalar oldukları saptanmıştır.
Yazı ve Rakam İncelemesi
Yazı, üzerinde mutabık kalınmış her sese karşılık gelen sembol ve işaretlerin belirli bir düzen içinde bir araya getirilerek kalıcı bir yüzeye aktarılmasıyla oluşan bir iletişim aracıdır. El yazısı, bireyin düşünsel bir içeriği, yazı araçları ve kas-iskelet sistemi aracılığıyla mekanik bir hareketle somutlaştırarak ilettiği özgün bir ifade biçimidir.
Sanığa ait medarı tatbik-örnek yazı ve rakamların göstermiş oldukları işleklik dereceleri, alışkanlıkları, tersim, istif, meyil, seyir, sürat, istikamet ve tazyik gibi grafolojik ve grafometrik özellikleri bakımından taksi fişlerindeki değişiklik / ilave yapılmış yazı ve rakamların birbirleriyle AYNI YAPI ve GÖRÜNÜMDE olmaları nedeniyle taksi fişlerindeki ilave yazı ve rakamların sanığın ELİ ÜRÜNÜ OLDUĞU özetle münker belgelerdeki rakam ve yazıların sanık tarafından yazıldıkları tespit edilmiştir.
İMZA VE YAZI İNCELEME
Adli Bilimlerin alt bilim dallarından birisi de Adli belge incelemeleridir. Adli Belge İncelemesi adli veya idari davaya konu olmuş delil niteliğindeki belgeler üzerinde imza, yazı aidiyetinin tespiti gerek belgede sahtecilik yönünden gerekse imza sahteciliği yönünden yapılan incelemelerdir. Cumhuriyet savcılıkları ve mahkemelerin imza ve yazı incelemelerinde yardım aldığı kurum ve kuruluşlar Adli Tıp Kurumu Fizik İhtisas Dairesi, Emniyet Kriminal Adli Belge İnceleme Laboratuvarları, Jandarma Kriminal Adli Belge İnceleme Laboratuvarları, Üniversitelerin Adli Bilimler Laboratuvarları ile Bölge Bilirkişilik Kuruluna bağlı adli belge inceleme uzmanlarıdır. Ayrıca akredite olmuş özel laboratuvarlar da bulunmaktadır.
Adli Belge İnceleme uzmanları uluslararası adli belge inceleme kriterleri, yazı ve imza inceleme teknikleri, adli belge inceleme cihazları ile bilimsel esaslar çerçevesinde objektif incelemeler yapmaktadır.
Adaletin doğru bir şekilde işlemesi için bilirkişi raporlarının objektif ve bilimsel bir şekilde hazırlanarak denetime elverişli olması büyük önem arz etmektedir.
TAHRİFAT İNCELEME
Bir belgenin içeriğinin kasıtlı olarak değiştirilmesi, eklenmesi veya silinmesi yoluyla manipüle edilmesini ifade eder. Türk Dil Kurumu'na göre tahrifat, bir şeyin aslını bozma veya değiştirme anlamına gelir. Bu müdahaleler, belgeyi anlam yönünden (mana), zaman yönünden (tarih) ya da değer (kıymet) yönünden değiştirme amacı güder. Örneğin bir sözleşme üzerindeki ödeme tarihinin kazınarak yeniden yazılması, belge üzerindeki kıymetli bir rakamın artırılması ya da belgenin bütünlüğünü bozmadan içine farklı anlamlar yüklenmesi şeklinde karşımıza çıkmaktadır.
Belge tahrifatı çeşitli yöntemlerle gerçekleştirilebilir. Fiziksel tahrifat, belgenin yırtılması, çizilmesi veya karalanması gibi hasarlama yöntemlerini içerirken; kimyasal tahrifat, belgede bulunan yazıların çözücüler yardımıyla silinmesi veya değiştirilmesi yoluyla gerçekleştirilir. Ayrıca, harf veya rakam ekleme gibi kolaj yöntemiyle yapılan değişiklikler de yaygın olarak kullanılır.
Tahrifatın tespit edilmesi için çeşitli teknikler geliştirilmiştir. Fiziksel incelemelerde parlaklık kaybı, kağıt liflerinde deformasyon gibi belirleyici faktörler analiz edilirken, kimyasal tahrifatın belirlenmesi için mikroskop ve infrared ışık altında yapılan çalışmalar kritik bir rol oynar. Ayrıca, belge üzerindeki yazının boyut, şekil ve mürekkep dağılımı gibi özellikler incelenerek yapılan değişikliklerin ortaya çıkarılması mümkündür.
Sonuç olarak, belge tahrifatı hem hukuki hem de teknik bir konu olup, doğru analiz yöntemleriyle tespit edilmesi mümkündür.
Tahrifat Yöntemleri
Belge üzerinde tahrifat yapmak için başvurulan yöntemler oldukça çeşitlidir. Yaygın kullanılan teknikler arasında şunlar yer alır:
İlave (Eklemeli Tahrifat):
Belgeye sonradan yazı, rakam veya sembol eklenmesidir.
İnceleme konusu 24.03.2023 düzenleme ve 24.06.2023 vade tarihli SENET ön yüzde bulunan BEDEL kısmının FORENTEKE10 ve HS9P cihazları kullanılarak UV/IR ışınları marifetiyle alınan görsellerde bedel kısmında yer alan 830.000 rakam sayısındaki 8 rakamının sonradan eklendiği, kalem izi, mürekkeb tonu ve rakam sayısının karakter biçiminin farklı olduğu tespit edilmiştir.
FORENTEKE10 ve HS9P cihazları kullanılarak UV/IR ışınları marifetiyle alınan görsellerde bedel kısmında yer alan 830.000 rakam sayısındaki 8 rakamının sonradan eklenmek suretiyle TAHRİFAT YAPILDIĞI tespit edilmiştir.
“Yüz” hecesi ile “On Beş TL” yazısını oluşturan kalem mürekkepleri farklı tonda röfle vermektedir. Bu oluşum da On Beş TL olan belgenin yazı ve rakamla “Yüz On Beş TL”ye dönüştürüldüğü tespit edilmiştir.
Sürşarj (Tamamlama):
Eksik kısımların tamamlanması veya silinmiş kısımların yeniden yazılmasıdır.
Adli belge inceleme cihazlarıyla laboratuvar ortamında yapılan inceleme sonucunda;
Ödeme yılını gösteren rakamların önce “2012” olarak yazıldığı, daha sonra farklı bir tükenmez kalemle “2018” haline dönüştürülmesi nedeniyle, önceden yazılan “2012” yılı ile sonradan yazılan “2018” yılı arasında presyon / baskı izi farklılıkları görüldüğü tespit edilmiştir.
ÖRNEK OLAY-2
İnceleme konusu “13.08.2024” ödeme tarihli ve 1.000.000 USD bedelli senet aslı üzerinde yapılan incelemede; UV (Ultraviyole) Işık, IR (Kızılötesi) Işık, Hipterspektral ve Multispektral Görüntüleme, Video Spektral Karşılaştırma Cihazları (VSC) ile yapılan inceleme sonucunda “03” kısmının sonradan “08” şeklinde değiştirildiği,
Yine meblağ kısmında “1.000.000 Türk Lirası” sonradan “USD” yapılmak suretiyle yazıyla bölümünü de “dolar” ibaresinin eklendiği tespit edilmiştir.
Silme ve Kazıma:
Kimyasal ya da fiziksel yollarla yazıların silinmesi ve yerine yenilerinin yazılmasıdır.
İnceleme konusu 30.10.2022 keşide tarihli ve 200.000 TL bedelli çek ön yüzde bulunan matbu alanlar dışındaki mavi tükenmez kalem ile yazılı bölümlerin kimyasal maddeler ile silinmek suretiyle daha önceki ticaret için kullanılmış çekin sonrasında yeniden piyasaya sürüldüğü tespit edilmiştir.
Karalama ve Kapatma Yöntemiyle Yapılan Sahtecilikler
Belgelerin güvenilirliği, resmi işlemlerden kişisel kayıtlara kadar birçok alanda kritik bir öneme sahiptir. Ancak, bazı durumlarda belgeler üzerinde çeşitli müdahaleler yapılarak içeriğin okunaksız hale getirilmesi veya gizlenmesi yoluyla sahtecilik gerçekleştirilebilir. Bu tür sahtecilik, genellikle belgenin tamamını değiştirmek yerine, belirli bölümlerini hedef alır. Bu yöntemler, belgeler üzerindeki bazı yazıların okunmasını engellemek amacıyla uygulanır:
İnceleme konusu 30.10.2024 keşide tarihli ve 800.000 TL bedelli çek aslı arka yüzeyinde Forentek E10 ve HS9P adli belge inceleme cihazları kullanılarak yapılan inceleme neticesinde alınan görselde daksil veya benzeri maddeyle silinmek/kapatılmak suretiyle tahrif edilen 1.ciranta imza ve kaşesinin altında keşideci imzasına benzer bir imza ve üstü okunmayacak şekilde karalanmış yazı bulunduğu tespit edilmiştir.
